“Duurzame energie opwekken met kunstgrassportvelden is zo logisch!”

Sallandse Wegenbouw werd in 1991 opgericht door Johan Middelkamp. Het bedrijf is gevestigd in Haarle en telt zo’n zestig vaste medewerkers. De organisatie heeft drie divisies: Sallandse Wegenbouw, Sallandse Milieu en Advies, en Sallandse United. Laatstgenoemde houdt zich bezig met de bouw van sportaccommodaties – van atletiekbanen, tennisbanen en korfbalvelden tot kunstgras voetbal- en hockeyvelden. In samenwerking met SuperSub en Unica bouwde Sallandse United in 2022 een half kunstgras voetbalveld om tot een collectorveld.

Kunstgras als warmtebron

De werking van een collectorveld is in de basis heel eenvoudig. “Kunstgrasvelden kunnen in de zomer erg warm worden, meer dan 70 graden Celsius. Daarmee zijn het prachtige warmtebronnen”, zegt Kim Middelkamp, directeur New Business bij Sallandse Wegenbouw. “SuperSub heeft speciale tegels ontwikkeld die je onder een kunstgrasmat legt. In de tegels liggen buisjes waar een vloeistof doorheen loopt. Deze vloeistof wordt verwarmd door de zon die op het veld schijnt, en zo wek je duurzame energie op. Het is zo logisch, dat ik eigenlijk niet begrijp waarom een dergelijk systeem nog niet bestaat.”

Nieuwe energie

De samenwerking tussen Sallandse United, SuperSub en Unica is volgens Kim ontstaan zoals dat meestal gaat: via via. “Wij waren al een half jaar bezig met het idee van een collectorveld toen er in 2020 een aanbesteding op de markt kwam. De provincie Overijssel wil nieuwe producten stimuleren op het gebied van duurzame en nieuwe energie, en stelde de vraag: ‘Kun je sportvelden gebruiken om energie op te wekken?’. Door ons contact met Eric Sarelse, de ‘Willie Wortel’ achter het warmtevangsysteem van SuperSub, wisten we: ja, dat kan! Maar minstens zo uitdagend en interessant is de vraag hoe je de opgewekte warmte kunt benutten. Mijn collega Herald Kottink kent ontwikkelaar Marcel Gehrels van Unica Energy Solutions. Marcel wilde graag meedenken en bleek waardevolle kennis te hebben over hoe je de geoogste warmte goed zou kunnen benutten.”

Aanvullende kennis

Zo ontstond volgens Kim een driemanschap van partijen die elkaar goed aanvullen en besloten om gezamenlijk het aanbestedingstraject in te gaan. “Bij Sallandse Wegenbouw hebben we veel ervaring met het bouwen van sportaccommodaties”, zegt Kim. “Daarnaast beschikken we over een groot regionaal netwerk van gemeenten en maatschappelijke organisaties. SuperSub weet hoe je warmte kunt opvangen en Unica hoe je de opgewekte energie kunt benutten. Bijvoorbeeld om een zwembad of sportcampus mee te verwarmen of te gebruiken in een warmtenet of een wko. Nadat de provincie ons idee van het collectorveld had geselecteerd, was het tijd om een businesscase te schrijven en een praktijkproef te bouwen.”

Voetbalclub Be Quick ’28 in Zwolle kreeg de primeur. “We hebben een half voetbalveld omgebouwd tot collectorveld. Het doel van de pilot was het meten van de warmteopbrengst en ervaring opdoen met het aanleggen en gebruiken van een collectorveld.” Kim vertelt dat de aanleg van het veld niet zonder slag of stoot ging. “Het overlijden van Eric Sarelse, de bedenker en drijvende kracht achter het project, was een grote tegenslag. En door de oorlog in Oekraïne werden materialen niet op tijd geleverd, waardoor we pas in oktober konden starten. Het liefst hadden we in de zomer willen testen voor een zo goed mogelijk resultaat, maar gelukkig was oktober een warme maand.”

“Het collectorveld is een waardevol puzzelstukje in de energietransitie”

Kim Middelkamp, directeur New Business bij Sallandse Wegenbouw

Innovatief idee

Het resultaat van de praktijktest was – zelfs in de herfst – beter dan verwacht. Dat kwam mede door een innovatief idee van Unica. “Gekoeld water de leidingen inbrengen, waarmee je het gebruik van het collectorveld met een warmtepomp simuleert, was een briljante zet”, zegt Kim. “Want hoe groter het temperatuurverschil, hoe hoger de opbrengst.”

Uit de eerste data blijkt dat de energieopbrengst van één collectorveld gelijkstaat aan de warmtebehoefte van zo’n 160 huishoudens. “De meetgegevens worden momenteel nagerekend door TNO om een accurate jaarvoorspelling te kunnen doen. Een aantrekkelijk rendement is belangrijk om gemeenten en andere partijen over de streep te trekken om te investeren in een collectorveld”, zegt Kim. “Maar er zijn meer voordelen. Een gekoeld veld gaat hittestress tegen en levert een betere speelervaring op. Veel belangrijker is dat je met een sportveld dat duurzame energie opwekt waarde toevoegt aan de omgeving. Waar wind- en zonneparken soms voor weerstand zorgen, heeft niemand last van een sportveld. Daarmee is het collectorveld een waardevol puzzelstukje in de energietransitie.”

Op het speelveld

Kim krijgt zelf veel energie van het project. “Het is veel werk om alle stoplichten op groen te krijgen, maar dat is het waard. En we doen het natuurlijk samen. Bij Unica werken, net als bij ons, mensen die ervoor gaan! Die niet alleen roepen vanaf de zijlijn, maar zélf op het speelveld van de energietransitie willen staan. Stap voor stap bewijzen we samen dat het anders kan.”